Το αίσθημα του «Ανήκειν» – Άρθρο της Ειρήνης Παύλου

Στα πλαίσια του εκπαιδευτικού προγράμματος ‘’Mental Health&Youth’’ που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 16-18 Νοεμβρίου 2018, η λειτουργός του Κυπριακού Οργανισμού Κέντρων Νεότητας Ειρήνη Παύλου παραθέτει σκέψεις και προβληματισμούς γύρω από την έννοια της ομάδας.

Το αίσθημα του «Ανήκειν»

«Είμαστε μέλη ενός συνδεδεμένου όλου» κατά τον Bateson και κατά τον Αριστοτέλη, όντα κοινωνικά.  Ανήκουμε σε ομάδες που συμβάλουν στην επιβίωση μας.

Η ανάγκη μας για ένταξη σε διαφορετικά κοινωνικά σύνολα ανάλογα με την πορεία της ζωής μας και τα ενδιαφέροντα μας, τροποποιείται και μεταβάλλεται καθώς εμείς αλλάζουμε. Η πιο σημαντική ομάδα στην οποία εντάσσεται το άτομο είναι η οικογένεια, η οποία αποτελεί τον πρωτογενή παράγοντα κοινωνικοποίησης, ανάπτυξης και εξέλιξης.

Που ανήκω; Ποια είναι η θέση μου;

Το να ανήκει κάποιος σε μια ομάδα, μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τον καθένα ξεχωριστά. Αποτελεί εν μέρει ένα είδος αποδοχής και ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης, ενώ ικανοποιεί παράλληλα την ανάγκη για επικοινωνία και δημιουργία στο πλαίσιο της ομάδας.

Κατά τον Erikson (1959), ο άνθρωπος τα πρώτα χρόνια της ζωής του έχει ανάγκη τους γονείς και έπειτα έναν πιο στενό φίλο, μια παρέα , ένα σύντροφο. Οι γονείς είναι αυτοί που θα εμφυσήσουν την αγάπη, την τρυφερότητα, την εγγύτητα και την εμπιστοσύνη στους άλλους ώστε τα παιδιά να προχωρήσουν στο επόμενο στάδιο  των σημαντικών άλλων.

Το πρώτο βήμα στην κοινωνικοποίηση συμβαίνει όταν δύο παιδάκια παίζουν μαζί και επιτυγχάνεται με αυτό τον τρόπο η προσαρμογή, η κατανόηση και η συνεργασία. Έπειτα, όταν η ομάδα μεγαλώνει, το παιδί μέσα από διαδικασίες συγκρούσεων και αμφισβήτησης, αποκτά την εμπειρία της ομάδας και μαθαίνει πώς να συνεργάζεται και να αξιοποιεί την ομάδα.

Πόσες φορές επιδιώξαμε να ανήκουμε σε ομάδες;

Σε μια παρέα δίπλα στην θάλασσα με κιθάρα και καλοκαιρινά τραγούδια. Σε μια ποδοσφαιρική ομάδα που ζητωκραυγάζει μετά από ένα γκολ. Οι ομάδες τρέφονται με  κοινές αναμνήσεις χαρές, πίκρες, έντονες συγκρούσεις, στιγμές ευτυχίας και γέλιου.

Από την άλλη, πόσες φορές νιώσαμε ότι δεν ανήκουμε σε μια ομάδα, όταν οι άλλοι μας περιθωριοποίησαν ή δεν άκουσαν την άποψη μας ή οι αντιλήψεις της παρέας δεν μας εκπροσωπούσαν.

Κι όμως, επειδή τα πάντα αλλάζουν, αλλάζουμε και εμείς. Τα πάντα ρει και όταν κάτι ρευστοποιείται, τότε σημαίνει κινείται, κυκλοφορεί, μεταβάλλεται. Αν εμείς μετακινηθούμε και αισθανθούμε την ομάδα να παραμένει στο ίδιο σημείο και να μην εξελίσσεται, τότε πιθανόν να μην μας εκφράζει πια.  Τα ιδεώδη  που κάποτε αποτελούσαν τους θεμέλιους λίθους που ένωσαν μια παρέα, με την πάροδο του χρόνου, την εμπειρία και τη γνώση, πιθανόν να αλλάξουν. Ο χρόνος φέρνει νέα δεδομένα, νέες οπτικές των πραγμάτων και νέες αντιλήψεις.

Είναι καλή η αλλαγή;

Αν κάποια από τα μέλη της ομάδας δεν ακολουθήσουν την αλλαγή και μείνουν στάσιμα σε αντιλήψεις που κάποτε αποτελούσαν τον λόγο ανασυγκρότησης της ομάδας, τότε η ομάδα πεθαίνει. Πεθαίνει γιατί δεν εξελίσσεται, δεν αναγεννάτε σε νέες βάσεις.

Ακόμα και έτσι, έχεις τη δύναμη να φύγεις;

Μια αλλαγή δεν είναι ποτέ εύκολη και  προδιαθέτει πόνο, λύπη, συγκρούσεις. Το επόμενο στάδιο δεν είναι εύκολο για κανέναν. Είτε θα σχετίζεται με τροποποίηση μιας σχέσης ή  μιας φιλίας ή θα προδιαθέτει έναν τελεσίδικο χωρισμό. Καθώς η πορεία της ζωής εξελίσσεται, αλλάζουμε.

Μην τη φοβάστε την αλλαγή, αποτελεί την εξέλιξή μας.

Ειρήνη Παύλου